Historia sztuki

ROK I

1. Wprowadzenie. Omówienie zakresu materiału i specyfiki przedmiotu historii sztuki. Charakterystyka pozycji bibliograficznych z zakresu obowiązkowej i uzupełniającej literatury przedmiotu. Krótka prezentacja zagadnień związanych z metodologią badań nad sztuką ze szczególnym uwzględnieniem osiągnięć w tej dziedzinie. Wprowadzenie w terminologię i zagadnienia sztuki świata starożytnego i średniowiecza. Przedstawienie wymagań związanych z napisaniem pracy pisemnej – analizy porównawczej zabytków kultury, oraz wymogów związanych z zaliczeniem semestralnym, końcowym - 2 godz.

2. Sztuka czasów pierwotnych. Elementy historii sztuki od czasów prehistorycznych po dzień dzisiejszy w kontekście wydarzeń historycznych i zmiennych zjawisk kulturowych skupionych zasadniczo w obszarze Europy, Azji i Ameryki. Prezentacja myśli filozoficznych i idei na przestrzeni dziejów, kształtujących teorię sztuki, krytykę

i historiografię artystyczną. Analiza architektury na przykładzie kromlechu w Stonehenge. Malarstwo skalne w Lascaux oraz w Altamirze – próba charakterystyki mentalności pierwotnej plastyki - 3 godz.

3. Sztuka Azji Zachodniej. Historyczne, społeczno-polityczne podstawy rozwoju sztuki w Azji Zachodniej. Wpływ despotycznych rządów na kształtującą się tematykę wytworów plastycznych. Państwo Sumerów i Babilończyków – próba charakterystyki. Sumeryjskie pismo piktograficzne. Sztuka Hetytów. Sztuka asyryjska – analiza płaskorzeźb i rzeźb z Niniwy. Zespoły architektoniczne – pałace asyryjskie oraz świątynia Anu-Adada w Assur - 3 godz.

4. Sztuka starożytnego Egiptu. Od Starego do Nowego Państwa – czyli ewolucja formy architektonicznej. Najwspanialsze świątyni: Chafre w Giza, Amona w Karnaku i Luxorze. Egipska rzeźba i jej znamiona realizmu. Ozyrys – władca dusz i pan malowideł ściennych w grobowcach - analiza porównawcza malarstwa ściennego. Znaczenie nomarchów dla „rozprzestrzeniania” się kultury - 4 godz.

5. Sztuka Krety i antyk grecki. Historyczne, społeczno-ekonomiczne i filozoficzne podstawy rozwoju sztuki w Grecji. Ewolucja formy architektonicznej. Krótka charakterystyka świątyń: Herajona w Olimpii, Posejdona w Pestu oraz skarbca Ateńczyków w Delfach. Plan akropolu w Tirynysie. Megaron i jego funkcjonalność. Charakterystyka sztuki minojskiej i mykeńskiej. Knossos i jego tajemnice. Szczegółowa analiza malarstwa wazowego. Schemat konstrukcyjny świątyni doryckiej. Kuros z Paros i Kora z Akropolu – cechy zasadnicze sztuki antyku greckiego - 6 godz.

6. Sztuka grecka V wieku p.n.e. Analiza sytuacji politycznej i toczących się wojen grecko-perskich. Plan Akropolis ateńskiej – zasady oraz odzwierciedlenie rozkwitu ówczesnej sztuki greckiej. Analiza architektury poszczególnych budowli: Partenonu, Propylejów, małej świątyni Aten Nike oraz Erchtejonu. Procesje kultyczne a funkcjonalność architektury. Rzeźbiarska działalność Fidiasza. Waza Durisa i czara Brygosa przykładem malarstwa tego okresu – analiza. - 4 godz.

7. Sztuka grecka IV wieku p.n.e i w epoce hellenistycznej. Działalność największych artystów IV wieku: Lizypa, Skoposa, Praksytelesa. Ewolucja form architektonicznych. Mauzoleum w Halikarnasie. Idealizm grecki i jego reperkusje dl późniejszej sztuki. Propagandowe funkcje sztuki. Rozprzestrzenianie się sztuki greckiej poza granice. Kultura hellenistyczna (Hellenizm pojęcie kultury hellenistycznej. Główne ośrodki kultury hellenistycznej: Aleksandria (biblioteka aleksandryjska i jej znaczenie, Museion, Serapeion), Pergamon (ołtarz pergamoński), Antiochia, Rodos, przemiany religii greckiej; literatura epoki hellenistycznej, filozofia epoki hellenizmu, nauka i technika, architektura (siedem cudów świata), rzeźba, malarstwo).Postępy w budowie miast czyli architektura hellenistyczna i jej zdobycze. Klasyczne wyczucie kompozycji. Wykształcenie się typu domu mieszkalnego i jego konsekwencje. Nike z Samotraki – czyli owoce szkoły z Rodos - 6 godz.

8. Sztuka rzymska. Historyczne, społeczno-ekonomiczne i filozoficzne podstawy rozwoju sztuki w Rzymie. Architektoniczne zabytki rzymskie z późnego okresu republiki i epoki augustiańskiej. Początki kultury rzymskiej (pierwotna religia i kultura Rzymian, Etruskowie i ich wpływ na kulturę Rzymu, początki wpływów greckich). Kultura i sztuka Rzymu w okresie republiki: (przemiany kulturowe w V-III wieku p.n.e.; wpływ kultury greckiej na rozwój kultury rzymskiej; kultura Rzymu w III-II wieku p.n.e. (religia rzymska i jej znaczenie kulturowe, literatura rzymska, początki historiografii, prawo rzymskie, filozofia, nauka i technika, architektura i sztuka). Kryzys i przemiany kulturowe w I połowie I wieku p.n.e. (przemiany religijne, początki kultów orientalnych, Cyceron, Cezar).Złoty wiek kultury rzymskiej (polityka kulturalna Augusta (ideologia pryncypatu, pax Augusta, powrót do tradycji i starej religii, Mecenas i jego rola kulturalna); literatura epoki Augusta (Wergiliusz, Horacy, Owidiusz); historiografia (Liwiusz); budownictwo i sztuka epoki Augusta (fora Cezara i Augusta, Ara Pacis, mauzoleum Augusta, budowle Palatynu) - 6 godz.

9. Kultura wczesnego chrześcijaństwa. Początki kultury chrześcijańskiej: Nowy Testament, apokryfy, przeciwnicy chrześcijaństwa; apologeci chrześcijaństwa (Orygenes, Tertulian). Kultura wczesnego chrześcijaństwa: gminy chrześcijańskie. Ojcowie Kościoła i ich znaczenie dla kultury wczesnego chrześcijaństwa. Archeologia chrześcijaństwa. Architektura i sztuka wczesnego chrześcijaństwa (katakumby, bazyliki i świątynie). Kultura antyczna a wczesne chrześcijaństwo. Kultura późnego cesarstwa (Kultura rzymska późnego cesarstwa: upadek religii pogańskich i kultury antycznej; literatura późnego antyku, historiografia; nauka; architektura i sztuka) Antyczne i chrześcijańskie podstawy cywilizacji europejskiej (Kultura antyczna a kształtowanie się kultury średniowiecznej. Recepcja kultury antycznej) - 4 godz.

10. Sztuka bizantyjska. Wschodnie Cesarstwo Rzymskie i krąg jego oddziaływania – zarys historyczny. Periodyzacja kształtowania się sztuki za panowania Justyniana [okres wczesno bizantyjski, średnio bizantyjski i późno bizantyjski] oraz problem ikonoklazmu. Architektura sakralna w Bizancjum – kościoły Konstantynopola, Hagia Sophia oraz San Vitale w Rawennie. Malarstwo mozaikowe, ścienne, miniaturowe i tablicowe. Rzemiosło artystyczne: relikwiarze, kielichy, oaz rzeźba figuralna w Bizancjum. - 3 godz.

11. Sztuka islamu. Charakterystyka sztuki państw muzułmańskich. Aspekt historyczny oraz regionalizacja i periodyzacja kultury islamu. Sztuka epoki Omajjadów, Abbasydów, Fatymidów, Seidźuków, Mameluków, Mongołów, Turków osmańskich, Safawidów. Arabeska i jej zastosowanie. Meczet i pałac. Detale architektoniczne i ich zastosowanie praktyczne. - 2 godz.

12. Sztuk indyjska. Zarys historyczny formułowania się kultury indyjskiej. Charakterystyka malowideł w jaskiniach Adżanty. Rzeźba Indii. Wpływ hinduizmu na kształtowanie się sztuki. - 2 godz.

13. Sztuka Azji Wschodniej. Sztuka Chińska i jej periodyzacja. Charakterystyka artystów chińskich. Malowidła buddyjskie w grotach Maj-ci-szan w Chinach północnych. Kompozycje architektoniczne i rzeźbiarskie na przykładzie klasztoru Pan-pien nad rzeką Min, prowincja Seczuan. Drzeworyty japońskie. - 3 godz.

14. Sztuka karolińska, ottońska i romańska. (osiągnięcia w zakresie architektury, malarstwa monumentalnego i książkowego). Romanizm (przełomowe osiągnięcia i dokonania). Kulturotwórcza rola zakonów. Malarstwo miniaturowe i jej szkoły regionalne. Rzeźba architektoniczna. Sztuka romańska w Polsce – przykłady architektury i malarstwa. - 6 godz.

15. Sztuka gotycka. Sztuka i ideologia w architekturze (katedra gotycka, gotyckie miasto, gotyckie fortyfikacje). Początki i rozwój architektury gotyckiej we Francji i krajach sąsiednich. Architektura gotyku w Europie Północnej i Wschodniej. Witrażownictwo europejskie. Rzeźba gotycka, wybitni twórcy, najsłynniejsze realizacje. Programy ikonograficzne wielkich katedr gotyckich [Reims, Amiens, Chartres, Gotyckie malarstwo monumentalne, tablicowe, witrażowe, książkowe (barwne iluminacje, grafika). Rzeźba gotycka w Hiszpanii i Portugalii. Średniowieczny zamek, rycerstwo i kultura dworska. Sztuka gotycka w Polsce - 6 godz.

literatura podstawowa:

Ałpatow M., Historia sztuki, t. 1 i 2, Warszawa 1961.

Beard M., Henderson J., Kultura antyczna, Warszawa 1997.

Stabryła S., Zarys kultury starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 2007.

Starożytność. Historia, kultura, literatura, red. T. Skoczek, Bochnia-Kraków- Warszawa 2000.

Sztuka gotyku. Architektura, rzeźba, malarstwo, red. Rolf TOMAN, Kolonia 2006.

Sztuka romańska: architektura, rzeźba, malarstwo, red. Rolf Toman, Könemann, Warszawa 2004.

literatura uzupełniająca:

• Abramowiczwna Z., O sztuce starożytnej, Toruń 2002.

• Beard M., Pompeje. Życie rzymskiego miasta, Poznań 2010.

• Boardman J., Sztuka grecka, Warszawa 1999.

• Durando F., Grecja. Przewodnik po zabytkach starożytności, Warszawa 2006.

• Galicka I., Historia sztuki, T. I:Od Paleolitu do Rzymu, Warszawa 2003 (Europejska Akademia Sztuk).

• Historia sztuki świata, t. I, Warszawa 1999 (wyd. Muza).

• Hlscher T., Sztuka rzymska: język obrazowy jako system semantyczny, Poznań 2011.

• Jastrzębowska E., Sztuka wczesnochrześcijańska, Krakw 2008.

• Lipińska J., Sztuka starożytnego Egiptu, Warszawa 2008.

• Makowiecka E., Sztuka Rzymu. Od Augusta do Konstantyna, Warszawa 2010.

• Michałowski K., Jak Grecy tworzyli sztukę, Warszawa 1986.

• Michałowski K., Nie tylko piramidy. Sztuka dawnego Egiptu, Warszawa 1966.

• Nappo S., Pompeje. Przewodnik po starożytnym mieście, Warszawa 2000.

• Nowicka M., Malarstwo antyczne, Wrocław - Warszawa - Kraków 1985.

• Nowicka M., Twarze antyku. Z dziejów portretu w Grecji i w Rzymie, Warszawa 2000.

• Ostrowski J. A., Starożytny Rzym. Polityka i sztuka, Warszawa - Kraków 1999.

• Papuci-Władyka E., Sztuka starożytnej Grecji, Warszawa - Krakw 2001.

• Pescarin S., Rzym. Przewodnik archeologiczny po wiecznym mieście, Warszawa 2000.

wiedza

wiedza podstawowa

K_W01 Ma podstawową wiedzę dotyczącą realizacji prac malarskich. Test, kolokwium Wykład, samodzielna nauka

K_W06 Posiada podstawową wiedzę dotyczącą realizacji prac artystycznych związanych z różnorodnymi środkami ekspresji. Test Wykład, samodzielna nauka

wiedza i rozumienie kontekstu sztuk plastycznych

K_W12 Ma szczegółową wiedzę w zakresie dotyczącym obszarów sztuki i nauki, w odniesieniu do malarstwa i współczesnych działań twórczych na pograniczu dyscyplin artystycznych. Test, referat Wykład, samodzielna nauka

K_W14 Ma szeroką wiedzę dotyczącą historii sztuki i kultury. Test, referat Wykład, samodzielna nauka

wiedza w zakresie umiejętności kreatywnych

K_W21 Ma wiedzę umożliwiającą rozumienie zależności pomiędzy teorią a praktyką w realizacji prac plastycznych. Test, kolokwium Wykład, samodzielna nauka

K_W22 Zna i rozumie wzorce leżące u podstaw kreacji artystycznej. Test Wykład, samodzielna nauka

umiejętności

umiejętności werbalne

K_U20 Potrafi w oparciu o różne źródła informacji przygotowywać prace pisemne i wypowiedzi ustne. Referat,

Rozmowa indywidualna Wykład, samodzielna nauka

kompetencje społeczne

K_K01 Rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie. Test Wykład, samodzielna nauka

ocena cel. (5,5) znakomita wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne

ocena bdb (5) b. dobra wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne

ocena db+ (4,5) więcej niż dobra wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne

ocena db (4) dobra wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne

ocena dst+ (3,5) więcej niż zadowalająca wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne

ocena dst (3) zadowalająca wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne

ocena ndst (2) niezadowalająca wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne

Metody sprawdzania:

1. Ocena i krytyka umiejętności zastosowania zdobytej wiedzy w pisaniu pracy.

2. Ocena przy zaliczeniu semestralnym i końcowym.

3. Semestralna końcowa całościowa ocena i zaliczenie.

4. Indywidualna korekta w czasie piania pracy analizy porównawczej dzieł.

5. Opiniowanie dokonanych samodzielnie realizacji analitycznych.

Forma prowadzenia zajęć:

1. Wykład

2. Indywidualne konsultacje

3. Wykład z elementami ćwiczeń i konwersatorium.

4. Indywidulana rozmowa na temat sztuki.

5. Samodzielne prezentacje realizowanych tematów.

6. Konfrontacja założeń tematu z innymi studentami w obrębie tej samej epoki.